دلیل اینکه شناخت نفس بسیار اهمّیّت دارد، این است که نهاد انسان، می تواند آیینه حقیقت بین باشد و خدا چشم دل انسان را به راه سعادت و شقاوت بینا کند. اگر پرده های گناه، دل را نپوشاند هیچگاه راه را گم نخواهد کرد.

برای نفس چهار قوّه را بیان کرده اند: قوّه ی شهویّه که عهده دار جلب منافع برای انسان است، قوهّ ی غضبیّه که مبدأ غضب و دلیری است، قوّه عاقله که قوّه ی تفکّر و ادراک است و قوّه ی وهمیّه که ثمره ی این قوّه، فهمیدن امور جزئی است. هر کدام از این قوا، در دو طرف افراط و تفریط، آثاری را از خود به جا می گذارند که اخلاق رذیله را تشکیل می دهد. عوامل مختلفی در تشدید شدن این آثار دخیل هستند.

ابزار وجود شیطان در وجود آدمی « هوای نفس » است؛ معصومین علیه السّلام از نفسی که سیری نپذیرد به خدا پناه برده اند، بدین سبب سختی کار انسان های عادّی بیشتر نمایان می شود. به علّت سختی کار در تزکیه ی نفس، این جهاد را جهاد اکبر نامیده اند.

هواپرستی آثار شومی بر زندگی انسان می گذارد؛ این آثار از خود فرد شروع می شود و کم کم همه ی جامعه را فرا می گیرد. فرد را به دشمنی با مقدّسات وا می دارد و او را از هدایت دور می سازد، زندگی خانوادگی وی را به خطر می اندازد و تا نابودی جامعه پیش می رود.

با تزکیه ی نفس و تهذیب اخلاق می توان آثار برخواسته از هواپرستی را کاهش داد؛ علمای اخلاق برای مبارزه با خواهش های نفسانی دو راه علمی و عملی را بیان نموده اند که می توان با شناخت نفس و عوامل فریب دهنده ی انسان، از طریق مطالعه و تحقیق و انجام اموری مانند: روزه ، ذکر، کار و ….. بر این دشمن درون پیروز شد.

 کلید واژه ها:تمنّیات، نفس، آیات، روایات، هوی ، هوس، شهوت، گناه ، پرستش

صفحات: 1· 2