در كتب لغت غرور به معني هر چيزي كه انسان را مي فريبد و در غفلت فرو مي برد تعريف شده و تفاوتي ندارد كه اين غرور در مال و ثروت، جمال و جلال، عبادت و يا در علم باشد، اما شهيد مطهري در مجموعه آثارش مي‌فرمايد: همان طوري كه انسان ها در شرايط مختلفي به چيزهاي زيادي از جمله مال، ثروت، مكنت، عبادت، علم، جنون ثروت و مال و مكنت او را ميگيرد، همين طور هم گاهي اوقات غرور علمي بر انسان مسلط شده و يك جنون علمي بر او مستولي مي شود با اين تفاوت كه مجنون ثروت و قدرت از زيادي ثروت و عبادت و مال و منان مي باشد و در حالي كه جنون علمي از ادراك ضعيف نشأت مي گيرد و هر چيزي وجود ناقصش بهتر است به جز علم، زيرا علم ناقص جنون آور و مست كننده است.

عالم وارسته سيد عبدالله شُبر در كتاب اخلاقي خود در باب چهاردهم درباره غرور اهل علم مي فرمايد: علماء فريفته شده به ده گروه تقسيم مي شوند از علوم عقلي و شرعي گرفته تا علم قضاوت و فتاوي … ايشان بدنبال اين مطالب بيان گروهي كه اين اخلاق باطني و مضرات و چگونگي آنها را مي دانند ولي به مرض خودپسندي كه (غرور علمي) دچارند و گمان مي كنند كه اين صفت رذيله در وجودشان نيست و مقامشان در نزد خدا بالاتر از آن است كه به اين امراض مبتلايشان كند و همچنين مي پندارند كه اينگونه امراض مخصوص عوام است و در توجيه اين مطلب مي گويند اين تكبر نيست بلكه طلب عزت دين، اظهار شرف علم، ياري دين خدا و به خاك ماليدن دماغ مخالفين است ايشان در ادامه طلب مي فرمايند، هرگاه به علت حسدي كه در درون دارند زبانشان به بدگوئي هم دينان و كساني كه نظر علمي آنها را قبول ندارند گشوده شود اظهار مي دارند اين غضب براي خداست و براي رد ظلم و عداوت ناحق مي باشد و هرگز گمان خود نمي برند كه اين حسدّ است كه شعله كشيده و وجودشان را در خود مي سوزاند.

چه خوب است رهروان راه علم و پويندگان حقيقت به اين مطلب توجه كنند كه رمز موفقيت بسياري از علماء و انديشمندان از جمله شهيد مطهري نداشتن غرور علمي بود آن بزرگوار نه تنها از آفت بري بود بلكه روح علمي بزرگ خود را با تواضع علمي آراسته و با درايت كامل به اين مسئله راه شكوفايي علم و عمل را در وجود خود پرورانده بود. بنابراين هر طالب علمي بايد اين آسيب هاي علمي را در وجود خود شناخت و راه درمان آن را با تهذيب و تزكيه نفس پيش بگيرد و بداند كه غرور علمي عامل انكار روشن ترين حقيقت ها مي شود و باعث مي‌شودكه عالم در مقام بحث و مجادله حق را نپذيرد و حالت عناد و ستيزه جويي و يك دنده گي بشود و در واقع مي‌توان گفت كه غرور علمي يعني قدرت نه گفتن را در مواردي كه علم و آگاهي ندارد را نداشتن و كبر و تفاخر علمي نسبت بديگران  و خود را تافته جدابافته دانستن مي شود. بايد بدانيم كه غرور علمي فرد را از چشم مردم مي‌اندازد و مانع رشد علمي فرد مي شود و رفتارهاي متكبرانه نسبت به ديگران را تقويت كرده و حسادت ورزيدن را نسبت به هم رديفان خود به عرصه عمل كشيده و منجر به قضاوت هاي نادرست و فتواهاي غلط مي شود.

و اين يك حقيقت است كه بدانيم غرور علمي، آفت خطرناكي است كه همواره جويندگان علم را تهديد كرده و سرچشمه مفاسد فراواني را براي اهل علم فراهم مي كند و به جرأت ميتوان بيان كرد كه اكثر قريب به اتفاق پويندگان علم چنانچه در مقام تهذيب و خودسازي نباشند به اين بيماري خطرناك گرفتار شده طوري كه حتي با ديدن جناب عزرائيل هم نميتواند آن مهلكه را از خود دور سازد و جزء ساختار وجودي او در عالم برزخ خواهد ماند.

سرکار خانم رضایی، استاد حوزه علمیه زهرائیه نجف آباد