در روز سه شنبه مورخ 1/12/1391 با گروهی از مسئولین و طلاب مدرسه ی علمیه زهرائیه «سلام الله علیها» برای بازدید از محلی به نام تصفیه خانه ی بابا شیخ علی رفتیم. این تصفیه خانه در زرین شهر قرار دارد و مکان بزرگی است که آب تصفیه شده ی مصرفی 250 خانوار در شهر و روستاهای اطراف را تأمین می کند.

این مکان از اول سال 1368 تا به امروز  مشغول به کار است. در ابتدا بیشتر امور تصفیه خانه به وسیله ی افراد انجام می گرفت امّا به مرور زمان و با پیشرفت علم و فنّاوری این کار، با دستگاه های تمام اتوماتیک صورت می پذیرد.

کمی بالاتر از تصفیه خانه سد چم آسمان قرار دارد که آب سد، با تونل سرپوشیده ی عظیمی از آن جا با پیمودن 7 کیلومتر راه به تصفیه خانه وارد می شود. هدف کلی از تصفیه ی آب

برای حذف این زوائد، از موادی به نام پلی آلومینیوم کلوراید (pac)  استفاده می شود. مواد کلوئیدی بار منفی دارند در حالی که pac دارای بار مثبت می باشد، در نتیجه، این دو عنصر یکدیگر را جذب نموده و ذرات درشت تری به نام فولوکه را به وجود می آورند که درآب ته نشین می شود و در آب به صورت لجن در می آید.

مرحله ی اوّل در تصفیه ی آب موسوم به آشغال گیر اتوماتیک می باشد. این دستگاه ذرات ریز آب را که شامل برگ و خاک و خاشاک و سایر مواد آلاینده است خارج می کند. این دستگاه با توجه به فصول مختلف سال به گونه ای خاص تنظیم می گردد. به عنوان مثال در پاییز که برگ ها و زباله های آب بیش تر است هر 5 دقیقه یک بار و در   فصل تابستان 2 یا 3 ساعت یک بار تنظیم می گردد.

مرحله ی دوم ، تقسیم کننده ی آب می باشد که شامل دو حوضچه است حوضچه ی اوّل، مکانی است که pac جامد را به وسلیه ی پمپی به آب تزریق می کنند و با همزن هایی این ماده در آب به صورت مایع در آمده تا مواد کلوئیدی را جذب نماید. در حوضچه ی دوم، ذرات pac و کلوئیدها به هم می چسبند، در این مرحله علاوه بر pac گاز اوزون برای اولین بار به آب تزریق می شود.

مرحله ی سوم، حوضچه های ته نشینی است . این حوضچه ها دایره ای شکل هستند که قطر آن ها 48 سانتی متر و عمق وسطشان بیش تر می باشد. مواد کلوئیدی که در مرحله ی قبل سنگین شده اند ( فولوکه) دراین حوضچه به مدّت 2 ساعت و 56 دقیقه زمان می برد تا ته نشین شوند.

مرحله ی چهارم، مرحله ای است با ساختمان اوزون زنی. در این قسمت گاز اوزون که گاز بسیار خطرناکی است برای دومین بار به آب تزریق می شود و سبب می گردد که کلیه ی میکروب هایی که باقی مانده از بین برود، آب اگر رنگی داشته باشد محو می گردد، کدورت آب را برطرف می نماید و هم چنین مصرف انرژی برق را نیز کاهش می دهد. در این مرحله آب نسبتاً زلالی وارد حوضچه ی دورانی می شود لجن ها پس از یک ساعت توسط لوله های لجن کشی که بر روی پلی متحرک نصب شده بسیار آهسته و دورانی با پاروهایی از تصفیه خانه خارج می شوند و توسط تانکرهایی در 3 یا 4 کیلومتری خارج از تصفیه خانه به صورت آب گل هایی به رودخانه می ریزند.

علّت دایره ای شکل بودن این حوضچه ها این است که پل لجن کشی با چرخ هایی بر روی آن حرکت می کند و اگر شکل دیگری داشتند «مثلا مستطیلی» این عمل ممکن نبود.

در مرحله ی پنجم، فیلترهایی وجود دارند مستطیلی شکل 7 در 16 سانتی متر و عمق 14 متر. ماده ی اولیه در این فیلترها سیلیس سفید رنگی است که بر روی آن ذغال اکتیو سیاه رنگی قرار دارد. دریچه ی ورودی و خروجی این فیلترها تقریباً یکسان می باشد هر اندازه که آب وارد فیلتر می شود به همان اندازه خارج می شود. در قسمت زیرین فیلترها 2600 نازل قرار گرفته که بسیار محکم اند و تنها آب از آن ها عبور می کند در نتیجه مواد کلوئیدی زاید اطراف خروجی های فیلتر را گرفته، مانع از خروج آب می شوند بنابراین آب وارد شده در سطح بالایی از فیلترها قرار می گیرد و خارج نمی شود.

برای رفع این مشکل ، یک سیستم  back wash نصب شده که هوا را با فشار بسیار بالایی وارد می نماید و صدایی مهیبی تولید می شود. در این هنگام ورودی و خروجی ها را می بندند و پمپ هوا از قسمت زیرین مقدار بسیار زیادی هوا را با فشار وارد می کند در نتیجه ذرات کلوئیدی که مانع خروج آب از نازل ها هستند، متلاشی می شوند آب نیز دوباره وارد می گردد. دریچه ی تخلیه ی لجن باز می گردد و آب های آلوده خارج می شوند.

در منبع آخر (اصلی) کلر تزریق می شود، بوی بد آب و میکروبهای باقی مانده کاملاً از بین می روند. در آب باید یک دهم میلی گرم کلر وجود داشته باشد تا مصرف کنندگان آب سالمی در اختیار داشته باشند بدین منظور از مناطق مختلف شهری خطوط لوله ای به آزمایشگاه وجود دارد که این مورد را آزمایش می کنند . قسمت آخر بعد از مرحله ی کلرزنی چهار لوله ی قطور آب تصفیه شده را به مناطق شهری و روستایی انتقال می دهند. املاحی شامل آلومینیوم، آمونیوم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، آهن و فلوراید در آب وجود دارند که بسیار برای بدن مفید می باشند. افرادی که تصفیه کننده در خانه استفاده می نمایند کار بسیار مضری نموده، زیرا املاح را گرفته و آب را به صورت آب مقطر در می آید که برای بدن بیسار مضر است پس از 10 الی 15 سال پوکی استخوان گرفته، دریچه ی قلبشان آسیب می بیند.

تصفیه کننده ها از 60 تا 200 هزار تومان وجود دارند بعضی از آن ها تنها فیلتری دارد که املاح آب را می گیرد و برخی دیگر علاوه بر فیلتر اشعه ی uv  دارند که املاح را کاملاً گرفته ، آب تبدیل به آب مقطر می شود. دستگاه تصفیه برای مکانی هایی است که آب تصفیه شده ندارند.

این گزارش توسط رویا سادات شکر الهی پایه اول به نگارش در امده است.